Jaarlijks worden uitbraken van hoogpathogene vogelgriep gerapporteerd door de OIE, de wereldorganisatie voor diergezondheid. Ook in Europa vinden vrijwel ieder jaar meerdere uitbraken plaats. Opvallend is dat de hoog pathogene vogelgriep steeds andere landen treft. De aanwezigheid van water lijkt een belangrijker rol te spelen.
Uitbraken in West- en Midden Europa sinds 2006
Sinds 2006 vonden in de volgende landen uitbraken van hoog pathogene vogelgriep plaats (bron OIE). Uitbraken bij alle soorten vogels (bedrijfspluimvee en wilde/hobbyvogels).
- 2006: Oostenrijk, Tsjechië, Denemarken, Frankrijk, Duitsland, Italië, Polen, Spanje, Zweden, Zwitserland, Verenigd Koninkrijk
- 2007: Tsjechië, Frankrijk, Duitsland, Polen, Verenigd Koninkrijk
- 2008: Duitsland, Zwitserland, Verenigd Koninkrijk
- 2010: Spanje
- 2013: Italië
- 2014: Duitsland, Nederland, Verenigd Koninkrijk
Wereldvoedsel- en landbouworganisatie FAO noemt wilde vogels en dan met name trek- en watervogels ‘een punt van zorg’ als het gaat over hoog pathogene vogelgriep. Het is volgens de organisatie bewezen dat wilde vogels wereldwijd een reservoir zijn voor dit virus. En lang niet altijd worden die vogels daar zelf ziek van. Maar geregeld ook wel.
Uitbraken bij wilde vogels
In de afgelopen 40 jaar zijn er geen grootschalige uitbraken van hoog pathogene vogelgriep bij in het wild levende vogels geweest, meldt de FAO. Echter, in diverse studies in Europa werden verschillende griepvirussen van het subtype H5 en H7 gevonden in individuele dode en stervende wilde vogels. Deze vogels bevatten virus-isolaten die nauw verwant waren aan isolaten die gevonden zijn bij bedrijfspluimvee in Europa sinds 1997. Tot op heden hebben uitgebreide tests bij gezond ogende trekvogels in de geïnfecteerde regio’s niet geleid tot het vinden van het griepvirus. Alle hoog pathogene vogelpestvirus die is gevonden bij wilde vogels, is gevonden bij dode of stervende vogels die zich ophielden in de nabijheid van het besmette pluimveebedrijf.
Waterrijke gebieden risico
Wanneer we kijken naar de uitbraken van hoog pathogene vogelgriep in Denemarken (2006) dan valt op dat de infectie een groot gebied bestrijkt en alle infecties deden zich voor in een waterrijke regio (het betreffen in alle gevallen wilde vogels). Zie afbeelding. Dat geldt ook voor de uitbraken in Zweden en de reeks uitbraken in Duitsland in 2006. De Duitse uitbraken waren langs vrijwel de gehele noordkust, al was er toen ook een tweede haard in het zuiden van het land.
Verspreiding van hoog pathogene vogelgriep in Denemarken (2006). Rode punt = wilde vogel met hoog pathogene infectie aangetroffen.
Deels relatie met vogeltrek
Eenden, ganzen en zwanen worden internationaal beschouwd als de belangrijkste groep van watervogels die een rol spelen bij de verspreiding van het vogelpestvirus. In verschillende gebieden in de wereld brak hoog pathogene vogelgriep uit bij bedrijfspluimvee toen een van deze vogelsoorten het gebied aandeed tijdens de vogeltrek. Maar het patroon van uitbraken valt niet helemaal samen met de routes waarlangs bepaalde trekvogelsoorten zich begeven. Er zijn ook uitbraken gemeld in regio’s buiten die routes. Er moeten meer, nog onbekende, routes van virusoverdracht zijn meent de FAO.
Water om te overleven
Uit onderzoek in China komt naar voren dat trekvogels het virus waarschijnlijk overdragen op lokale watervogels. Ook uit uitbraken van hoog pathogene vogelgriep bij wilde vogels in Rusland, Kazachstan, West-China en Mongolië kan worden afgeleid dat trekvogels fungeren als dragers en transporteurs van het virus over langere afstanden. De verspreiding tussen de boerderijen en dorpen zou kunnen plaatsvinden via de lokale watervogels en verontreinigde waterlichamen, denkt de FAO. Het vogelpestvirus heeft water nodig om te kunnen overleven en zich te verspreiding.
