De ministers van LNV en WWS hebben op 29 januari een brief aan de Tweede Kamer aangeboden over de voortgang van de uitvoering van het Intensiveringsplan preventie vogelgriep. Dit Intensiveringsplan bevat maatregelen ten behoeve van de volksgezondheid, en de gezondheid van wilde en gehouden dieren. Bij de brief is een voortgangrapportage gevoegd waarin voor alle maatregelen een stand van zaken wordt weergegeven. In de brief wordt ingegaan op een aantal hoofdpunten uit de uitvoering van het Intensiveringsplan, enkele moties en toezeggingen en een aantal bijgevoegde onderzoeksrapporten. De Gezondheidsdienst voor Dieren zet een en ander op een rij.
Situatie vogelgriep
Na een relatief rustige zomer in 2023, is sinds een uitbraak in Renswoude op 11 november 2023 sprake van een tot nu toe relatief beperkte opleving van het virus bij zowel gehouden pluimvee als wilde vogels in zowel Nederland als Europa. Uit onderzoek is gebleken dat de uitbraak in Renswoude een andere sequentie van het H5N1-virus betrof dan de afgelopen tijd is waargenomen, daarnaast komen er ook nog andere sequenties voor. De uitbraken passen bij het vogelgriepbeeld dat de Deskundigengroep Dierziekten heeft beschreven in haar risicobeoordeling van 14 november 2023. Daarin gaf de Deskundigengroep aan dat, omdat er een nieuwe virusvariant is gevonden, een toenemend aantal uitbraken zowel bij gehouden als bij wilde vogels wordt verwacht. Ook zien we dat het virus bij wilde vogels weer in de voor HPAI bekende risicosoorten (eenden en ganzen) circuleert. Het Deskundigenberaad Zoönosen (DB-Z) heeft het risico van vogelgriep voor de algemene bevolking eerder ingeschat als ‘laag’ en voor mensen met beroepsmatig contact met pluimvee/besmette dieren ‘laag tot matig’
Naast een beschrijving van de vogelgriep situatie van de afgelopen periode bevat de brief informatie over de ontwikkeling van scenario’s. Het is RIVM gevraagd om met humane en veterinaire deskundigen scenario-denken te gebruiken om te inventariseren waar de huidige respons op vogelgriep nog verbeterd zou kunnen worden.
Er wordt informatie gegeven over maatregelen voor wilde dieren, zoals de vogelgriep-app die voor alle betrokken partijen in het veld en ook burgers beschikbaar is. Er wordt stilgestaan bij het opruimen van dode wilde vogels en er is een rapport bijgevoegd over de impact van vogelgriep op de grote Sterns en handelingsperspectief bij wilde vogels.
In het Intensiveringsplan is beschreven welke stappen er de komende periode worden gezet om vaccinatie van pluimvee mogelijk te maken. In 2022 is een wetenschappelijke proef uitgevoerd naar de effectiviteit van vaccinatie. Deze resultaten onder laboratoriumomstandigheden zijn gebruikt voor het opzetten van de veldproef, die is gestart op 15 september 2023. Deze veldproef is bedoeld om te onderzoeken of de twee vaccins ook effectief zijn onder veldomstandigheden. De proef duurt tot december 2025. De eerste resultaten van de veldproef worden in het voorjaar van 2024 verwacht. Als de veldproef laat zien dat het vaccin ook onder praktijkomstandigheden veilig en effectief is, én het vaccin in de EU is toegelaten, zal worden gestart met een pilot op meerdere pluimveebedrijven. Doel van deze pilot is ervaring opdoen met de implementatie van surveillance uit de Europese verordening (EU) 2023/361, de praktische uitvoering van vaccinatie en effecten op de handel. De pilot start naar verwachting medio 2024.
Een goede bioveiligheid is van belang om zoveel mogelijk te voorkomen dat een bedrijf met vogelgriep besmet raakt. Daarom is in het Intensiveringsplan opgenomen dat de minister van LNV het bioveiligheidsplan, gebaseerd op de hygiënescan van sectororganisatie AVINED, in regelgeving zal uitwerken en instellen voor alle pluimveebedrijven. In de kamerbrief wordt aangegeven dat het van groot belang is dat de uitwerking op draagvlak van zowel dierenartsen als pluimveehouders kan rekenen, zodat het plan in de praktijk ook goed werkt. Stakeholders hebben bij deze uitwerking zorgen geuit over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen dierenarts en pluimveehouder. Om hierover duidelijkheid te verschaffen, kost de wijziging van de regeling meer tijd dan voorzien. Het streven van de minister is dat de regeling medio 2024 kan worden gepubliceerd.
De minister van LNV heeft in afstemming met de sector een beleidsdraaiboek voor uitbraken van vogelgriep bij gehouden varkens opgesteld. In dit draaiboek zijn verschillende scenario’s uitgewerkt, inclusief mogelijk te nemen maatregelen voor het geval vogelgriep wordt aangetoond bij een varken.
