Campylobacteriose wordt veroorzaakt door een bacterie: Campylobacter. Er zijn een aantal soorten, waarvan de meest voorkomende Campylobacter jejuni en Campylobacter coli zijn.
Oorzaak
Campylobacter komt voor bij heel veel diersoorten. Kippen zijn berucht, maar ook veel andere boerderijdieren en huisdieren als hond, kat en fret kunnen geïnfecteerd worden. Dieren met diarree kunnen de bacterie in grote hoeveelheden met de ontlasting uitscheiden, alhoewel dieren de bacterie ook bij zich kunnen hebben en uitscheiden zonder zelf ziek te zijn. Infectie bij mens en dier vindt plaats door opname van bacteriën via de mond. Daarbij is slechts een hele kleine hoeveelheid bacteriën al voldoende om iemand ziek te maken.
De bacteriën zijn op vele verschillende manieren over te dragen. De belangrijkste besmettingsbron is onvoldoende verhit voedsel en dan vooral kippenvlees (doordat het vlees onvoldoende verhit is óf doordat bij de voedselbereiding kruiscontaminatie optreedt. Een druppeltje vocht uit besmet kippenvlees is voldoende om bijvoorbeeld een salade te besmetten, als de ingrediënten daarvoor op dezelfde snijplank gesneden worden als het besmette vlees).
Het drinken van rauwe melk heeft recent een uitbraak van campylobacteriose onder schoolkinderen veroorzaakt. Ook via contact (aaien) met dieren kan de bacterie overgedragen worden. Aangezien er een piek van Campylobacter-infecties gezien wordt in de zomer, denkt men dat ook vliegen de bacterie over kunnen dragen; als zij over besmette ontlasting kruipen kan de bacterie aan de pootjes blijven kleven en kunnen ze daarna gemakkelijk ons voedsel besmetten.
Verschijnselen dier
Campylobacter is een normale darmbewoner van vele diersoorten. Volwassen dieren worden hier meestal niet ziek van. Bij jonge dieren komt vaak diarree voor, eventueel gepaard gaande met koorts. Schapen kunnen aborteren van een infectie met Campylobacter jejuni.
Verschijnselen mens
Na 2 tot 7 dagen treedt een acute waterige, eventueel bloederige, diarree op soms gepaard gaand met hevige buikkrampen en/of koorts. In zeldzame gevallen kunnen complicaties ontstaan: reactieve arthritis (Syndroom van Reiter) of het Guillain-Barré syndroom, beide auto-immuunziektes.
Behandeling en preventie
Therapie bij Campylobacter bestaat uit het bestrijden van vocht- en mineralenverlies. Bij tevoren gezonde patiënten zijn antibiotica niet aangewezen, omdat er nauwelijks invloed is op de duur van de symptomen.
Antibiotica zijn voorgesteld bij de volgende groepen:
- ernstig gedehydreerde patiënten;
- patiënten met infecties van de bloedbaan;
- patiënten met hoge koorts en bloederige diarree;
- patiënten met meer dan één week gastro-intestinale klachten;
- patiënten met een verhoogd risico op complicaties.
Ter preventie van campylobacteriose is vooral een goede keukenhygiëne van belang. Dat betekent goed handen wassen bij de bereiding van voedsel en regelmatig verschonen van hand- en vaatdoeken (liefst iedere dag). Voedsel (vooral vlees) moet door en door worden verhit. Bij de bereiding van vlees is het vooral van belang om kruisbesmetting te voorkómen. Al verhit vlees en rauw te eten voedsel mogen niet in contact komen met rauw vlees.
