Leptospirose is een bacterie die de mens kan binnenkrijgen door direct contact met besmette urine of door aanraking met water of voer dat urine van geïnfecteerde dieren bevat en sperma van geïnfecteerde (pinken)stieren.
Oorzaak mens en dier
Leptospirose wordt veroorzaakt door de bacterie Leptospira Hardjo (L. Hardjo). De L. Hardjo-bacterie dringt het lichaam binnen via de oog en neus, de baarmoeder, beschadigde huid of door opname via de mond van met L. Hardjo besmette druppeltjes urine. De uitscheiding van de bacterie begint vijf tot tien dagen na de infectie. Besmette dieren kunnen lange tijd, soms meer dan een jaar, de L.Hardjo bacterie blijven uitscheiden via de urine. Zij vormen de besmettingsbron voor gevoelige dieren in de koppel en voor de mens.
Verschijnselen dier
Een infectie met de L. Hardjo-bacterie kan zich uiten in een plotselinge daling van de melkproductie, een verhoogd celgetal en afwijkende melk in één of meerdere kwartieren (ingedikt yoghurtachtig of vlokjes). Daarnaast bestaat er een chronische vorm waarbij abortus optreedt. Een infectie verloopt vaak zonder symptomen.
Verschijnselen mens
Het risico bestaat dat een rund leptospirose via de urine overdraagt op de mens (bijvoorbeeld door urine op wondjes, inademen van urinedamp). De ziekte wordt bij de mens melkerskoorts genoemd. Melkerskoorts geeft bij mensen vrij algemene ziekteverschijnselen, die het beste te vergelijken zijn met griep. De symptomen van melkerskoorts zijn onder andere plotseling opzettende hoofdpijn, koorts, spier- en gewrichtspijnen, overgevoeligheid voor licht, misselijkheid en braken. Soms worden lever- en nierstoornissen geconstateerd.
Behandeling en preventie
Bij de bestrijding van leptospirose wordt onderscheid gemaakt tussen een ‘actieve’ en een ‘doodgelopen’ infectie. Bij een actieve besmetting komen in alle leeftijdscategorieën één of meer runderen voor met afweerstoffen tegen L. Hardjo. De infectie is doodgelopen als er een scherpe leeftijdsscheiding tussen groepen runderen met en zonder afweerstoffen tegen L. Hardjo is. Als is vastgesteld dat het koppel actief is besmet, wordt een koppelbehandeling geadviseerd. Dit houdt in dat het hele koppel, vanaf het jongste kalf tot de oudste koe, eenmalig op dezelfde dag wordt behandeld met Dihydrostreptomycine. Bij een doodgelopen infectie moeten alle dieren met afweerstoffen een eenmalige behandeling met Dihydrostreptomycine krijgen.
Voor de mens is het zaak contact met urine van mogelijk besmette runderen te vermijden. Daarnaast wordt het consumeren van rauwe melk ten zeerste ontraden. Als er niet in een vroeg stadium antibiotica worden toegediend, verloopt het herstel van melkerskoorts bij mensen erg traag (half tot één jaar). Melkerskoorts bij de mens is aangifteplichtig.
