Mastitis

Mastitis is een van de belangrijkste aandoeningen op een melkveebedrijf. De ziekte heeft grote financiële consequenties en leidt tot veel ergernis voor veehouders. Economische schade wordt met name veroorzaakt door een lagere melkproductie, gebruik van antibiotica, de daarmee samenhangende melkderving en eventuele korting op het melkgeld bij overschrijding van de celgetalgrens.

Oorzaak

Mastitis wordt veroorzaakt door bacteriën, bijvoorbeeld Streptococcus agalactiae, E. coli, S. uberis, S. aureus, S. dysgalactiae en Klebsiella. Tegenwoordig worden ook coagulase-negatieve staphylococcen (CNS) steeds vaker geassocieerd met uiergezondheidsproblemen.
De mastitisverwekkende bacteriën kunnen onderverdeeld worden in ‘koegebonden kiemen’ en ‘omgevingskiemen’. Besmetting met koegebonden kiemen vindt eigenlijk alleen maar plaats door contact met melk van een besmette koe. Dit zal dus hoofdzakelijk plaatsvinden tijdens het melken waarbij het melkstel van de ene koe wordt gehangen onder de andere.
Besmetting met een omgevingskiem gebeurt bijvoorbeeld in het ligbed van de koeien, zeker als de hygiëne te wensen overlaat.

Verschijnselen

We onderscheiden twee soorten mastitis: klinische (zichtbare) mastitis en subklinische (niet-zichtbare) mastitis.
Klinische mastitis is te herkennen aan afwijkende melk, meestal ook aan zwelling en pijn aan het uier en soms koorts. Het celgetal van het aangetaste kwartier is verhoogd. De ernst van de verschijnselen hangt sterk af van koefactoren (onder andere lactatiestadium) en van de ziekmakende eigenschappen van de bacterie.
Bij een subklinische mastitis zijn geen afwijkingen aan melk of uier zichtbaar en de koe vertoont ook geen ziekteverschijnselen. Het celgetal is echter wel (sterk) verhoogd evenals de geleidbaarheid van de melk.

Behandeling en preventie

Mastitis geneest niet vanzelf. De ziekte is meestal goed te behandelen met antibiotica. Voorwaarde voor een succesvolle behandeling is dat middelen gebruikt worden waarvoor de betreffende veroorzakende bacterie gevoelig is. In geval van klinische mastitis kan het toedienen van middelen die de ontsteking remmen en de pijn verminderen veel toegevoegde waarde hebben.
Bij hardnekkige mastitisproblemen is het belangrijk de veroorzakende kiem aan te pakken, maar ook is het belangrijk factoren die mastitisproblemen in de hand werken langs te lopen en te verbeteren. Bij een goede aanpak van mastitis worden niet alleen alle factoren bij het melken geanalyseerd, maar ook de omgevingsfactoren. Slechts één factor aanpakken is vaak dweilen met de kraan open.