Neospora caninum is een van de belangrijkste besmettelijke oorzaken van verwerpen bij koeien. Een infectie met Neospora leidt tot weinig last bij de volwassen koeien. Wel kan de parasiet door weefselbeschadiging de dood van de ongeboren vrucht veroorzaken en daarmee verwerpen.
De schade door Neospora op een gemiddeld melkveebedrijf kan oplopen tot 5.575 euro per jaar. Dit is een gevolg van kosten door voortijdige afvoer, lagere melkproductie en langere tussenkalftijd (bron: Wageningen UR).
Oorzaak
Neospora caninum is een eencellige parasiet die in 1984 voor het eerst bij honden werd onderkend. Dit verklaart de toevoeging ‘caninum’ (Latijn voor hond). Besmetting vindt op twee manieren plaats. Van moeder op kalf is de belangrijkste besmettingsbron. Meer dan 80 procent van de kalveren geboren uit besmette koeien is eveneens besmet.
Daarnaast kan een rund op elke leeftijd worden besmet via een eindgastheer: de hond. De hond neemt besmet materiaal van het rund op, bijvoorbeeld een verworpen vrucht, nageboorte of vruchtwater. Een tijdje later scheidt de hond met de ontlasting besmettelijke oöcysten (eitjes) van de parasiet weer uit. Het rund kan deze oöcysten vervolgens via het voer of het drinkwater opnemen. De besmetting wordt door het rund niet met de mest uitgescheiden.
Verschijnselen
Volwassen koeien ondervinden zelf weinig last van Neospora. Maar bij drachtige dieren wordt de vrucht vaak besmet, met name bij jonge dieren. De infectie van de vrucht kan afsterven van de vrucht veroorzaken en daarmee verwerpen, of vorming van een mummie. Verwerpen door Neospora gebeurt vaak rond 6-7 maanden dracht, maar kan ook veel eerder, waardoor de koe onregelmatig opbreekt. Ook vroeggeboorten zijn mogelijk.
De meeste tijdens de dracht geïnfecteerde kalveren worden echter ogenschijnlijk gezond geboren, maar zijn dan wel drager van Neospora. De nageboorte van een verwerper bevat vaak veel Neospora, waarmee een hond zich kan infecteren.
Diagnose, behandeling en preventie
Besmetting met Neospora kan worden aangetoond via onderzoek van verworpen vruchten of onderzoek op afweerstoffen tegen Neospora in bloed of melk.
Neospora is niet te genezen. Is een besmetting aanwezig op het bedrijf, dan moet in beeld worden gebracht of de infectie is beperkt tot één of enkele familielijnen, of dat een (grotere) leeftijdsgroep is besmet. Dit gebeurt door middel van bloedonderzoek. De uiteindelijke aanpak is maatwerk en is afhankelijk van de bedrijfssituatie. Raadpleeg hiervoor uw dierenarts. Het uiteindelijke doel is de besmette dieren af te voeren. Als tussenstap kan ervoor worden gekozen om (vlees)kalveren van besmette dieren af te voeren, of hoogwaardige dieren via ET nakomelingen te laten krijgen bij Neospora-vrije ontvangsters.
Om schade als gevolg van Neospora te beperken, kunnen de volgende maatregelen worden genomen:
• Geen besmette dieren aankopen. Door aan te kopen dieren vooraf te onderzoeken voorkomt u aankoop van besmette dieren.
• Voorkomen dat het voer en het drinkwater van de runderen wordt verontreinigd door hondenpoep.
• Voorkomen dat de hond besmet materiaal kan eten (verworpen vruchten, nageboorte, vruchtwater, rauw vlees).
• De hond niet in de afkalfstal of op de roosters van de ligboxenstal toelaten.
