Oedeemziekte bij biggen, ook wel slingerziekte of speendiarree genoemd, wordt veroorzaakt door een E. coli-bacterie. De ziekte treedt zo’n 7 tot 14 dagen na het spenen op, meestal bij de beste biggen. De ziekte kenmerkt zich door zenuwverschijnselen. Oedeemziekte richt economische schade aan in de vorm van extra uitval, hogere voerkosten, hogere medicijnkosten en extra arbeid.
Oorzaak
Oedeemziekte komt vooral voor na het spenen of na een voerwisseling bij jonge varkens. Door het ontstaan van verteringsstoornissen kunnen Shigatoxine-producerende E. coli-bacteriën (STEC) zich aan de darmwand hechten en zich explosief vermeerderen. De vrijkomende gifstoffen beschadigen de kleine bloedvaatjes waardoor deze gaan ‘lekken’. Hierdoor ontstaat overal in het lichaam oedeem.
Verschijnselen
Oedeemziekte kenmerkt zich door zenuwverschijnselen. Biggen met oedeemziekte lopen slingerend rond, liggen vaak op hun zij en maken daarbij ‘fietsende’ bewegingen. Oogleden zijn meestal verdikt, ook het strottenhoofd kan gezwollen zijn. Zieke biggen hebben een hees stemgeluid en een droge kuch als gevolg van longoedeem. De ontlasting is vaak dun. De ziekte kan echter ook zo snel verlopen dat de varkenshouder geen verschijnselen ziet, maar alleen dode dieren aantreft.
Diagnose
Het ziektebeeld van oedeemziekte kan zo duidelijk zijn dat de diagnose in de stal kan worden gesteld. Niet met antibiotica behandelde biggen of anaalswabs kunnen worden opgestuurd voor een nadere diagnose en serotypering van de pathogene E. coli (O138 (K81), O 139 (K82) of O 141(K85)).
In het laboratorium van de universiteit van Giessen, Duitsland, kan moleculair-biologische typering van E. coli-isolaten worden gedaan en kunnen het shigatoxine (Stx2e) en relevante aanhechtingsfactoren (F18ab) worden aangetoond (multiplex PCR).
Behandeling en preventie
Behandeling van zichtbaar aangetaste dieren komt meestal te laat. Daarbij is het toedienen van antibiotica aan een door oedeemziekte gevelde big niet effectief. Door de antibiotica worden weliswaar de bacteriën gedood, maar hierdoor komt het toxine in een hoge dosis vrij.
Door een goede verzorging rond het spenen kunnen problemen met oedeemziekte in veel gevallen worden voorkomen. Te denken valt daarbij aan de bevordering van de voeropname in de kraamstal, een stressloos speenmoment, uitgebalanceerd voer, een goede voeropname direct na het spenen et cetera.
Maar op sommige bedrijven blijft oedeemziekte ondanks alle genomen maatregelen toch nog een probleem. In die gevallen kan een nieuw vaccin uitkomst bieden: Ecoporc Shiga (IDT). Dit vaccin is sinds 1 september 2013 verkrijgbaar. Het is een vaccin dat aan biggen vanaf 4 dagen oud gegeven kan worden door middel van een eenmalige injectie in de spieren.
