Als een koe lijdt aan pensacidose (pensverzuring), is het evenwicht in de pens verstoord geraakt. Als de pH verder daalt, vertraagt de vertering (van vooral vezels) in ernstige mate. Deze verminderde vertering verstoort de normale voeropnamepatronen en kan uiteindelijk ook de melkproductie negatief beïnvloeden. Ook een daling van het melkvetgehalte is een direct effect van pensverzuring. Op langere termijn kan pensverzuring leiden tot kreupelheid, verminderde vruchtbaarheid en meer algemene gezondheidsproblemen.
Oorzaak
Pensacidose ontstaat door een overmaat aan zuur in de pens, waardoor de pH in de pens wordt verlaagd. Mals voorjaarsgras kan de oorzaak zijn van pensverzuring. Ook wordt het risico op pensverzuring groter door het voeren van snijmais die al langer in de kuil zit. Wisselingen in het rantsoen en hittestress kunnen eveneens pensverzuring veroorzaken.
Verschijnselen
Een koe met pensacidose is te herkennen aan een combinatie van niet-specifieke symptomen, zoals een verminderde activiteit, afnemende eetlust en een dof haarkleed. Ook is de duur en de intensiteit van het herkauwen vaak sterk verminderd. Op de langere termijn kunnen vervelende gezondheidseffecten optreden.
Wees alert op pensacidose bij de volgende symptomen: verminderde activiteit van de pens; verminderde herkauwactiviteit; verandering in de rusthouding; als meer dieren met de kop in de flank liggen; verlaagde en onregelmatige voeropname. Bij acute pensverzuring stopt het dier helemaal met eten; overmatig kwijlen tijdens het herkauwen en verlies van herkauwproppen, vaak goed waarneembaar op de ligplekken.
Op de langere termijn worden de gevolgen zichtbaar: daling van het melkvetgehalte, zowel het vet in tankmelk als het individuele melkvetpercentage, met name aan het begin van de lactatie; dunne mest of mest van een wisselende consistentie; onverteerde voerresten in de mest; klauwbevangenheid, zeker als dit voorkomt in combinatie met slecht verteerde mest; algehele conditieverslechtering.
Behandeling en preventie
Als vermoed wordt dat een koe pensacidose heeft, moet er zo snel mogelijk worden ingegrepen door het rantsoen aan te passen: het aandeel bestendig zetmeel verhogen of het rantsoen wat vertragen. Eigen granen kunnen beter droog geplet worden dan ingekuild of gemalen. Vermijd zure maiskuil en geef de koeien voldoende structuur.
Het voorkomen van pensacidose begint met het samenstellen van een goed rantsoen. Beperk de hoeveelheid krachtvoer in het totale rantsoen en neem kwalitatief goed en structuurhoudend ruwvoer als basis van het rantsoen en zorg ervoor dat dat ruwvoer altijd voldoende beschikbaar is. Voorkom dat voer niet te fijn wordt vermalen in de voermengwagen. Maak het mengsel zodanig dat koeien zo min mogelijk kunnen selecteren. Voldoende vreetbreedte zorgt er vervolgens voor dat koeien het in rust verdeeld over de dag kunnen opnemen. Voer liever geplette producten: die worden wat geleidelijker omgezet. Schroef de krachtvoergift na het afkalven rustig op en bereik de maximale krachtvoergift pas op zo’n 3 weken na afkalven.
